ریشه قربانی در ادیان و ملل گوناگون
قربانی چیست؟۲
پیشکش آوردن است، چیزی که در قربانی مهم است بیشتر آن چیز باید مظهر ارزش یا خلوص باشد نه استفاده اتفاقی از یک جنس مازاد.
آن قدر فرد قربانی کننده به آن چیز تعلق داشته باشد که برای نتیجه بخش بودن این عمل در حین اجرای عمل قربانی حالت از دست دادن چیزی با ارزش در او دیده شود.
پیشکش یک شیء در بسیاری از زمینههای دینی متداول است. پیشکش ممکن است جاندار یا بیجان باشد.
جاندار، حیوانی یا در حالت افراطی انسانی نیز بوده است و چیز بیجان مثل غلات، برنج و شیر را پیشکش میکردند
که هدف این نوع قربانیها، خشنود کردن خدایان مربوطه، طلب نعمت یا کسب نتایج مطلوبی چون موفقیت در جنگ یا دورکردن مریضی یا شکرگزاری باشد.
در هر حال امر قربانی از آغاز تاریخ بشر وجود داشته و در پارهای از موارد به علت افراط در آن در برخی ادیان و ملل منسوخ گشته، مثلاً در ایران آریاییهای مقیم این فلات آنچنان در امر قربانی افراط ورزیدند، حتی در مسأله قربانی انسانی نیز حد اعتدال را به طور وحشتناکی ردکردند که زرتشت با آن مبارزه سختی کرد و قربانی را از آیین خود کمرنگ و حذف نمود.۳
منشأ تشریع قربانی
این مطلب را با طرح یک سؤال آغاز میکنیم، آیا خداوند بندگان را مأمور کرده حیوانی را ذبح کنند بدون هیچ فایده و نتیجهای؟
آنچه مسلم و عقلانی است این است که مقصود خالق حکیم از ذبح حیوان به مصرف رساندن و احسان مستمندان و قانع آبرومند است که این معنی منصوص و صریح کتاب مجید است. بنابراین ذبح حیوان به هدف تأمین ارزاق و کثیری از حوایج دیگر انسانهای نیازمند است.
( یذکروا اسم الله فیایام معلومات علی ما رزقهم من بهیمه الانعام فکلوا منها و اطعموا البائس الفقیر) سوره حج-۲۸،۲۹
نام خدا را در روزهای معلوم یاد نمایید بر آنچه ایشان را از چهارپایان روزی کرده. پس از گوشت آنها بخورید و سختی کشیده فقیر را از آن اطعام نمایید.
بعد از ۷ آیه مجدداً میفرماید:
والبدن جعلناها لکم من شعائرالله لکم فیها خیراً ، فاذکروا اسمالله علیها صواف فاذا وجبت جنوبها فکلوا منها و اطعموا القانع و المعتر کذلک سخرناها لکم لعلکم تشکرون(حج۳۶)
و شتران تنومند را برای شما از شعائر الهی قرار دادیم، در این شتران برای شما خیر است، پس هنگامی که آنها برای نحر ردیف شدند نام خدا را بر آنها ذکر کنید، پس چون پهلوی آنها فرود افتاد از آنها بخورید و به درماندگان آبرومند و فقیرانی که در معرضند بخورانید، ما این شتران را برای شما رام و سخر گردانیدیم تا تشکر ایزد تعالی را بجا آورید.
پس منشأ قربانی بر طبق آیات قرآنی چیزی نیست جز یاری رساندن به مستمندان و گرسنگان. از سوی دیگر ریختن خون حیوان اگر بدون دلیل و استفاده خاصی باشد در اسلام منع شده است. چنانکه پیامبر فرمود: به قتل مرسان گوسفند یا شتری را مگر برای خوردن.
یا در جای دیگر فرمودند:
کسی که گنجشکی را بیهوده به قتل رساند، روز قیامت در پیشگاه خداوند فریاد میزند و میگوید:
پروردگارا، فلان کس مرا بیهوده کشت نه برای بهره گرفتن.
منظور از بیان این دو روایت طرح هدفمند بودن آیین قربانی در اسلام است.
موضوع وجود حق فقرا در قربانی به حدی اهمیت دارد که غیر از هدی تمتع و قران، خوردن گوشت سایر قربانیهای کفارات حج بنابر مشهور بر صاحبش حرام است.
حتی در برخی روایات به مسلمین توصیه شده که برای قربانی بهترین و فربهترین حیوانها را انتخاب کنند تا گوشت کافی به اهل استحقاق برسد.
اگر این مسائل به خوبی رعایت میشد عدالت اقتصادی و اجتماعی در جامعه مسلمین برقرار میشد و فقرا به حق تعبیه شده خودشان در اموال ثروتمندان میرسیدند و فاصله طبقاتی و فقر در جامعه اسلامی مشاهده نمیشد.
نظرات شما عزیزان:
برچسب ها : عید سعید قربان,